Zamknij

Tłusty czwartek, zapusty, ostatki

Tłusty czwartek, zapusty, ostatki

„Tłusty czwartek pączkami fetuje, a od Popielca ścisły post szykuje!”

Tłusty czwartek rozpoczyna ostatni, najbardziej szalony i kulminacyjny tydzień karnawału, w którym dawniej  urządzane były huczne zabawy i sute biesiady. Te ostatnie dni często zwano „kusymi dniami”, kusakami, mięsopustem lub po prostu Ostatkami. Żegnano wtedy obfite i tłuste jedzenie, żegnano zabawę i swawole – nadchodził czas czterdziestodniowego postu dla ciała i duszy.

Na wyznaczenie ram czasowych karnawału w Europie mogły mieć wpływ względy ekonomiczne, na które wskazuje niemiecki antropolog, Werner Mezger. Według niego, pierwotnie objadanie się w czasie karnawału ograniczone było jedynie do wieczora poprzedzającego rozpoczęcie Wielkiego Postu. Do dzisiaj ostatni wtorek karnawału w nazywany jest w krajach romańskich Tłustym Wtorkiem (fr. Mardi Gras). Stopniowo dołączono do karnawału drugi dzień  - poniedziałek. Ponieważ przedłużenie karnawału wymagało większych przygotowań kulinarnych, a w niedzielę nie można było pracować, to szlachtowanie i pieczenie ciast przeniesiono na sobotę. Z czasem zdano sobie sprawę, że taka sytuacja również nie była korzystna, gdyż czas wykonywania sobotnich obowiązków ograniczał się do godzin popołudniowych – druga część dnia stanowiła duchowe przygotowanie do nadchodzącej niedzieli. Piątek z kolei obłożony był przez cały rok zaleceniem ascezy, na pamiątkę Męki Chrystusa, dlatego gotowanie, pieczenie i szlachtowanie było w ten dzień zakazane. Przygotowania zatem trzeba było przenieść na czwartek. Dzień ten przyjął się powszechnie, potem zaczęto go nazywać tłustym i obok poniedziałku i wtorku stał się jednym z najważniejszych dni karnawału.

Zwyczajowo w Tłusty Czwartek zajadano się słodkimi wypiekami smażonymi na głębokim tłuszczu – pączkami, racuchami, placuszkami i chrustami, czyli faworkami. Zanim jednak puszyste i słodkie pączki zagościły w  naszych sercach, popularne były ciężkie, bo zrobione z ciasta chlebowego, nadziewane skwarkami pączki „na słono”. Oprócz tego zajadano się tłustymi potrawami, np. okraszoną kapustą i kaszą czy mięsem, gdyż staropolski zwyczaj nakazywał zjeść tyle tłustych potraw, ile razy kot machnął ogonem w ciągu jednego dnia. Słodkie wypieki karnawałowe zyskały popularność dopiero w XVI wieku, a już w XVII i XVIII wieku wiele warszawskich cukierni specjalizowało się w ich produkcji.

Tradycyjne pączki nadziane konfiturami do dzisiaj smażone są przez niektóre gospodynie w okresie karnawału. Przepisy na nie mogły być przekazywane z pokolenia na pokolenie, bądź zaczerpnięte z książek kucharskich, takich jak np. „Najnowsza kuchnia wytworna i gospodarska” Marty Norkowskiej z 1904 roku. Tak oto ponad sto lat temu robiono pączki:

Funt mąki zaparzyć pół kwartą gorącego mleka i rozbijać aż ostygnie;

wlać 1/4 funta drożdży, rozczynionych w kwaterce letniego mleka i wsypać jeszcze funt mąki;

ciasto wymieszać kilka razy i odstawić, żeby podrosło.

Tymczasem 10-12 żółtek ubić z 1/2 funtem pudru, dodać łut tłuczonych nieobieranych gorzkich migdałów, 1/4 laski tłuczonej wanilii lub trochę tartej skórki cytrynowej;

żółtka ubić doskonale aż do białości, następnie je wlać do rozczynu, dosypać jeszcze pół funta lub więcej mąki, aby ciasto było gęste i wlać 1/2 funta sklarowanego masła, wyrabiając ciasto póki od ręki odstawać nie będzie, wreszcie postawić w ciepłe miejsce do wyrośnięcia.

Jak tylko ciasto wyrośnie, wyłożyć je na stolnicę, rozwałkować ręką długi wałek, a maczając w mące mały kieliszek, wyrzynać pączki, na które zaraz nakładać konfitur lub powideł, obrównać i pozostawić je aż podrosną. Smażąc, rzucać po kilka pączków na rozpaloną fryturę lub szmalec wieprzowy. Wyjmując je łyżką durszlakową, obsypać cukrem i układać na półmisku. Pączki parzone mają tę zaletę, że nie nasiąkają tłuszczem.

Dziś coraz chętniej sięgamy po amerykańskie donuty, wszelkiego rodzaju dietetyczne pączki, wegańskie albo pieczone. Ale pączek pączkiem pozostanie i to jest najważniejsze, bowiem wedle jednego z przesądów, kto nie zje w ten dzień chociaż jednego pączka, temu nie będzie się w życiu wiodło, o czym mówi przysłowie:

„Kto w tłusty czwartek nie zje pączków kopy, temu myszy zjedzą pole i będzie miał pustki w stodole.”

I choć dzisiaj dla wielu z nas nie potrzeba pełnej stodoły, to po co ryzykować życiowego niepowodzenia, wstrzymując się od zjedzenia chociażby jednego pączka?

 Autor: Jagoda Peregończuk

×

Drogi Użytkowniku!

Administratorem Twoich danych jest Muzeum Wsi Radomskiej z siedzibą przy ulicy Szydłowieckiej 30 w Radomiu, zarejestrowanym w Rejestrze Instytucji Kultury prowadzonym przez Samorząd Województwa Mazowieckiego pod numerem RIK/21/99 NIP 796-007-85-07.   Nasz e-mail to  muzeumwsi@muzeum-radom.pl, a numer telefonu 48 332 92 81. Z Inspektorem Ochrony Danych (IOD) skontaktujesz się mailem iod@rodo-radom.pl

Co do zasady Twoje dane zbieramy wyłącznie w celach związanych ze statutowymi zadaniami MUZEUM. Przetwarzamy Twoje dane zgodnie z prawem: w przypadku gdy przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na nas jako administratorze, wykonania umowy oraz gdy przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym. Zawsze prosimy Cię o podanie tylko takiego zakresu danych, jaki jest niezbędny do realizacji naszych celów:

gromadzenie zabytków w statutowo określonym zakresie; katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych zbiorów; przechowywanie gromadzonych zabytków, w warunkach zapewniających im właściwy stan zachowania i bezpieczeństwo, oraz magazynowanie ich w sposób dostępny do celów naukowych; zabezpieczanie i konserwację zbiorów oraz, w miarę możliwości, zabezpieczanie zabytków archeologicznych nieruchomych oraz innych nieruchomych obiektów kultury materialnej i przyrody; urządzanie wystaw stałych i czasowych; organizowanie badań i ekspedycji naukowych, w tym archeologicznych; prowadzenie działalności edukacyjnej; popieranie i prowadzenie działalności artystycznej i upowszechniającej kulturę; udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych; zapewnianie właściwych warunków zwiedzania oraz korzystania ze zbiorów i zgromadzonych informacji; prowadzenie działalności wydawniczej, prowadzenie strony www, w tym zakresie serwisów, które poprawiają jakość naszej pracy i poziom oferowanych usług.  

W trosce o bezpieczeństwo zasobów Muzeum informujemy Cię, że będziemy monitorować siedzibę Muzeum z poszanowaniem Twojej ochrony do prywatności. W tym wypadku będziemy działać w oparciu o przepisy prawa i w celu wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym.

Nie będziemy przekazywać Twoich danych poza Polskę, ale możemy udostępnić je podmiotom, które wspierają nas wypełnianiu naszych zadań. Działamy w tym przypadku w celu wypełnienia obowiązków prawnych, które na nas spoczywają oraz w związku z wykonaniem zadań realizowanych w interesie publicznym.

Twoje dane będziemy przetwarzać w oparciu o przepisy prawa obowiązujące w naszym kraju, tak długo, jak przetwarzanie jest  niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na nas jako administratorze; także w związku z realizacją zadań publicznych oraz do momentu ustania przetwarzania w celach planowania związanego z organizacją funkcjonowania Muzeum.

Przysługuje Ci prawo do żądania dostępu do swoich danych osobowych, ich sprostowania, ograniczenia przetwarzania oraz, w zależności od podstawy przetwarzania danych osobowych, także prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania oraz prawo do ich przenoszenia i usunięcia.

Jeżeli przetwarzanie danych odbywa się na podstawie zgody, masz prawo do cofnięcia tej zgody w dowolnym momencie, jednak bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem.

Przysługuje Ci również prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego, którym jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa, gdy uznasz, że przetwarzanie Twoich danych osobowych narusza przepisy prawa.

Podanie danych osobowych jest obligatoryjne w oparciu o przepisy prawa; w pozostałym zakresie dobrowolne, ale odmowa ich podania może uniemożliwić podjęcie współpracy, realizację umowy czy usługi.

Szczegółowe zasady ochrony Twojej prywatności znajdują się w naszej Polityce Prywatności i Polityce Cookies.

Administrator Danych Osobowych .