Zamknij

Powstanie Styczniowe 1863-1864 – w 160 rocznicę

Powstanie Styczniowe 1863-1864 – w 160 rocznicę

Manifestacje patriotyczne w regionie radomskim w latach 1860-1862.

Wydarzenia z czasów wojny krymskiej, w wyniku której Rosja została pokonana przez sprzymierzone wojska francuskie, brytyjskie i tureckie, dawały nadzieję i szansę na podjęcie przez uciemiężony naród polski kolejnego zrywu narodowo-wyzwoleńczego. W społeczeństwie wyrosło bowiem nowe pokolenie, które czuło się odpowiedzialne za przyszłość ojczyzny, a nie doświadczyło klęski powstania listopadowego. Sprzyjało to budzeniu nastrojów patriotycznych i podnoszeniu haseł niepodległościowych.

Okazją do ich zamanifestowania stały się obchody 30. rocznicy Powstania Listopadowego. Choć centrum wydarzeń w czasach, które przeszły do historii pod nazwą „okres manifestacji patriotyczno-religijnych” była Warszawa, to jednak do wielu podobnych zdarzeń dochodziło na terenie całego Królestwa Polskiego, w tym w regionie radomskim. Był to jednocześnie czas ożywionego ruchu spiskowego i formowania siatki konspiracyjnej, która miała przygotować zbrojne powstanie.

W Radomiu 29 listopada 1830 r. w kościele OO. Bernardynów, odbyło się specjalne rocznicowe nabożeństwo. Przybyli na nie weterani z czasów wojny 1830/1831 r., a podniosły charakter tego dnia zebrani w refektarzu zakonnym Radomianie, uczcili odśpiewując wspólnie niezwykle uroczysty hymn „Boże coś Polskę”. Następnie przybyły delegat z Warszawy wygłosił przemowę, po czym spośród zebranych wybrano 30 ochotników. Zaprzysiężonych mianowano dziesiętnikami, a każdy z nich do powstańczego oddziału miał zwerbować po dziesięciu nowych członków. W ten sposób zaczęła się tworzyć tajna organizacja spiskowa, w której szeregi szczególnie wstępowała radomska młodzież szkolna.

Warto dodać, że idea walki orężnej z carską Rosją znalazła także gorących orędowników i zwolenników wśród radomskich zakonników. Kościół OO. Bernardynów, stał się centrum spiskowym na całe województwo sandomierskie. W jego refektarzu odbywały się tajne zebrania radomskich spiskowców, a w czasie powstania był to punkt kontaktowy dla emisariuszy Rządu Narodowego.

Momentem kulminacyjnym okresu manifestacji patriotycznych, były wydarzenia warszawskie z 25 i 27 lutego 1861 r., gdzie podczas obchodów rocznicy bitwy pod Olszynką Grochowską, zginęło pięciu mieszkańców. Ich pogrzeb zamienił się w kolejną wielką demonstrację. Kraj ogarnął żałobny nastrój, któremu towarzyszył narastający gniew wobec brutalności władz rosyjskich. Upowszechnił się wówczas zwyczaj przywdziewania czarnych strojów na znak żałoby narodowej oraz zakładania biżuterii patriotycznej.

W samym Radomiu solidaryzującym się z poległymi braćmi w kościołach także odprawiano nabożeństwa żałobne. Kolportowano kazania, liczne pieśni rewolucyjne i religijno-patriotyczne oraz przygotowywano manifestacje, podczas których pieśni te śpiewano. Jedną z nich zorganizowano m.in. przed kamienną figurą Najświętszej Maryi Panny, stojącą przed kościołem OO. Bernardynów. Zapewne z inicjatywy radomskich zakonników oraz z pomocą mieszkańców miasta na cmentarzu okalającym klasztor w sierpniu 1861 r. usypano kopiec uwieńczony dębowym krzyżem z cierniową koroną, który stał się niejako symbolem uciemiężonego narodu.  

Niezwykle ważnym wydarzeniem dla narodu polskiego był wówczas zjazd duchowieństwa diecezji sandomierskiej na Św. Krzyżu w dniu 14 września 1862 r., gdzie pod pretekstem odpustu, zorganizowano podniosłą uroczystość patriotyczną. Przybyłym z regionu radomskiego mieszkańcom przewodniczył ks. Wojciech Zakrzewski, ówczesny proboszcz Lisowa, wsi położonej między Jedlińskiem a Brzózą. Pielgrzymi ubrani w odświętne stroje, szli pieszo, niosąc chorągwie narodowe i emblematy religijne oraz wspólnie śpiewając pieśni. Podczas uroczystości na Św. Krzyżu wszystkich zgromadzonych opanował podniosły patriotyczny nastrój. Rozmodleni pielgrzymi intonowali zakazany hymn „Jeszcze Polska nie zginęła” oraz „Boże coś Polskę”. Ponadto niezwykle porywające, patriotyczne kazanie do wiernych wygłosił ks. Zakrzewski, w którym wzywał do modlitwy za ojczyznę oraz do walki z rosyjskim zaborcą.

Ten podniosły charakter uroczystości, zapewne spotęgował wśród zebranych dążenia niepodległościowe, a dalszy wzrost napięcia wśród społeczeństwa i nasilające się manifestacje, zapowiadały rychły wybuch powstania.

 

Bibliografia

  1. Orzechowska, Z działalności patriotycznej zakonu OO. Bernardynów w Radomiu w dobie powstania styczniowego, [w:] „Biuletyn Kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego”, T. XXIX, Z. 1-4, Radom 1992.
  2. Wiśniewski, Udział księży z djecezji sandomierskiej w powstaniu styczniowym 1863 r., Radom 1926.
  3. Kareł, Radom w początkowym okresie manifestacji 1861 roku, [w:] „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Prace Historyczne”, Z. 35, Kraków 1970.
  4. Kieniewicz, Powstanie styczniowe, Warszawa 1983.
  5. Dąbkowski, Powstanie styczniowe w Puszczy Kozienickiej, Warszawa 1974.

 

Fot.: Domena publiczna

 

 

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2014-2020

×

Drogi Użytkowniku!

Administratorem Twoich danych jest Muzeum Wsi Radomskiej z siedzibą przy ulicy Szydłowieckiej 30 w Radomiu, zarejestrowanym w Rejestrze Instytucji Kultury prowadzonym przez Samorząd Województwa Mazowieckiego pod numerem RIK/21/99 NIP 796-007-85-07.   Nasz e-mail to  muzeumwsi@muzeum-radom.pl, a numer telefonu 48 332 92 81. Z Inspektorem Ochrony Danych (IOD) skontaktujesz się mailem iod@rodo-radom.pl

Co do zasady Twoje dane zbieramy wyłącznie w celach związanych ze statutowymi zadaniami MUZEUM. Przetwarzamy Twoje dane zgodnie z prawem: w przypadku gdy przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na nas jako administratorze, wykonania umowy oraz gdy przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym. Zawsze prosimy Cię o podanie tylko takiego zakresu danych, jaki jest niezbędny do realizacji naszych celów:

gromadzenie zabytków w statutowo określonym zakresie; katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych zbiorów; przechowywanie gromadzonych zabytków, w warunkach zapewniających im właściwy stan zachowania i bezpieczeństwo, oraz magazynowanie ich w sposób dostępny do celów naukowych; zabezpieczanie i konserwację zbiorów oraz, w miarę możliwości, zabezpieczanie zabytków archeologicznych nieruchomych oraz innych nieruchomych obiektów kultury materialnej i przyrody; urządzanie wystaw stałych i czasowych; organizowanie badań i ekspedycji naukowych, w tym archeologicznych; prowadzenie działalności edukacyjnej; popieranie i prowadzenie działalności artystycznej i upowszechniającej kulturę; udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych; zapewnianie właściwych warunków zwiedzania oraz korzystania ze zbiorów i zgromadzonych informacji; prowadzenie działalności wydawniczej, prowadzenie strony www, w tym zakresie serwisów, które poprawiają jakość naszej pracy i poziom oferowanych usług.  

W trosce o bezpieczeństwo zasobów Muzeum informujemy Cię, że będziemy monitorować siedzibę Muzeum z poszanowaniem Twojej ochrony do prywatności. W tym wypadku będziemy działać w oparciu o przepisy prawa i w celu wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym.

Nie będziemy przekazywać Twoich danych poza Polskę, ale możemy udostępnić je podmiotom, które wspierają nas wypełnianiu naszych zadań. Działamy w tym przypadku w celu wypełnienia obowiązków prawnych, które na nas spoczywają oraz w związku z wykonaniem zadań realizowanych w interesie publicznym.

Twoje dane będziemy przetwarzać w oparciu o przepisy prawa obowiązujące w naszym kraju, tak długo, jak przetwarzanie jest  niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na nas jako administratorze; także w związku z realizacją zadań publicznych oraz do momentu ustania przetwarzania w celach planowania związanego z organizacją funkcjonowania Muzeum.

Przysługuje Ci prawo do żądania dostępu do swoich danych osobowych, ich sprostowania, ograniczenia przetwarzania oraz, w zależności od podstawy przetwarzania danych osobowych, także prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania oraz prawo do ich przenoszenia i usunięcia.

Jeżeli przetwarzanie danych odbywa się na podstawie zgody, masz prawo do cofnięcia tej zgody w dowolnym momencie, jednak bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem.

Przysługuje Ci również prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego, którym jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa, gdy uznasz, że przetwarzanie Twoich danych osobowych narusza przepisy prawa.

Podanie danych osobowych jest obligatoryjne w oparciu o przepisy prawa; w pozostałym zakresie dobrowolne, ale odmowa ich podania może uniemożliwić podjęcie współpracy, realizację umowy czy usługi.

Szczegółowe zasady ochrony Twojej prywatności znajdują się w naszej Polityce Prywatności i Polityce Cookies.

Administrator Danych Osobowych .