„Muzyka Źródeł” jest nagrodą przyznawaną przez Radiowe Centrum Kultury Ludowej wybitnym artystom ludowym wyjątkowo zaangażowanym w przekaz tradycji kolejnym pokoleniom.
„Muzyka Źródeł” jest nagrodą przyznawaną przez Radiowe Centrum Kultury Ludowej wybitnym artystom ludowym wyjątkowo zaangażowanym w przekaz tradycji kolejnym pokoleniom i jednocześnie w sposób szczególny obecnym na antenie Polskiego Radia. W tym roku nagrodą uhonorowano Bronisławę Chmielowską, śpiewaczkę z Kresów Wschodnich oraz Jana Kmitę, skrzypka z Przystałowic Małych w regionie radomskim. Poniżej przytaczamy biogram muzykanta znajdujący się w książeczce dołączonej do wydanej przez Muzeum Wsi Radomskiej w 2017 roku płyty pt. „Kapela Jana Kmity i Lipców”.
Jan Kmita (ur. 1936) skrzypce
Urodził się i mieszka w Przystałowicach Małych. Pierwsze skrzypce dostał w wieku sześciu lat. Był to ręcznie robiony przez jego ojca instrument należący wcześniej do stryjecznego brata jego matki Tadeusza Jedynaka. Techniki gry uczył się podpatrując na weselach miejscowych muzykantów, z których największym autorytetem był dla niego skrzypek Piotr Gaca. Pierwsze wesele „odegrał” w wieku dwunastu lat. Grywał z wieloma harmonistami, m.in. z Florianem Porczkiem z Nieznamierowic, Janem Michalskim z Klwowa, Mieczysławem Gwiazdą z Ligęzowa, Mieczysławem i Walentym Kędzierskimi ze Rdzuchowa, Waldemarem Foktem z Radomia, Tadeuszem Lipcem z Wygnanowa, Stanisławem Rojkiem z Dębin itd. Jednym z bardziej cenionych przez niego harmonistów był Józef Porczek z Nieznamierowic, z którym przez dłuższy czas tworzył kapelę o stałym, niezmiennym składzie.
Jan Kmita był znanym i cenionym skrzypkiem w okolicy. Miał doskonały słuch i wyczucie instrumentu. W szczytowym momencie swojej „muzykanckiej kariery” grywał na dwóch weselach tygodniowo, a zarobione w ten sposób pieniądze stanowiły znaczący wkład do dochodów płynących z posiadanego gospodarstwa rolnego. W jego repertuarze znajduje się niezliczona ilość oberków i polek przejętych po starszym pokoleniu muzykantów.
Wypadek przy budowie domu, któremu uległ w 1984 roku, spowodował jego długoletnią przerwę w graniu. Uszkodzenie w sposób trwały dwóch palców lewej ręki uniemożliwiło mu należyte dociskanie strun. Pozbył się wówczas skrzypiec i dopiero śpiewaczki z pobliskich Gałek Rusinowskich, mając w pamięci jego doskonałą grę, namówiły go do ponownego sięgnięcia po instrument. Miało to miejsce w 2005 roku i od tego czasu Jan Kmita nie tylko jest obecny podczas wielu wydarzeń skoncentrowanych wokół muzyki wiejskiej, ale w niezwykły sposób zaangażował się w przekaz tradycji muzycznych młodszemu pokoleniu. Prowadzi warsztaty, gra na potańcówkach i bierze udział w wielu innych inicjatywach podejmowanych przez instytucje kultury, stowarzyszenia, fundacje, osoby prywatne itp. Uczy również gry na skrzypcach w swoim domu w Przystałowicach Małych.
Wybrane nagrody i wyróżnienia:
- I nagroda dla Jana Kmity w 42. Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych (Kazimierz Dolny nad Wisłą, 27 - 29.06.2008 r.)
- I nagroda dla Kapeli Jana Kmity na XIV Festiwalu Folkloru im. Józefa Myszki (Iłża, 20.07.2008 r.)
- „Złote Basy” dla Kapeli Jana Kmity (skład: Jan Kmita: skrzypce, Tadeusz Cieślak: bębenek) w XVI Konkursie Kapel i Śpiewaków Ludowych Regionów Nadwiślańskich „Powiślaki” (Maciejowice, 13 - 14.06.2009 r.)
- „Złote Basy” dla Kapeli Jana Kmity w XVIII Konkursie Kapel i Śpiewaków Ludowych Regionów Nadwiślańskich „Powiślaki” (Maciejowice, 04 - 05.06.2011 r.)
- „Złote Basy” dla Kapeli Jana Kmity (skład: Jan Kmita: skrzypce, Sławomir Lesiak: bębenek) w XIX Konkursie Kapel i Śpiewaków Ludowych Regionów Nadwiślańskich „Powiślaki” (Maciejowice, 09 - 10.06.2012 r.)
- I nagroda dla Kapeli Jana Kmity na 46. Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych (Kazimierz Dolny nad Wisłą, 28.06. - 01.07.2012 r.)
- I nagroda dla Jana Kmity w 7 spotkaniach z Folklorem im. Stanisława Stępniaka (Wieniawa, 21.07.2013 r.)
- I nagroda dla Kapeli Jana Kmity (skład: Jan Kmita: skrzypce, Czesław Pańczak: harmonia, Józef Pańczak: baraban) na 49. Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych (Kazimierz Dolny nad Wisłą, 28.06.2015 r.)
- Nagroda im. Oskara Kolberga dla Kapeli Jana Kmity (Warszawa, 30.11.2015 r.)
- „Złote Basy” dla Kapeli Jana Kmity w XXIII Konkursie Kapel i Śpiewaków Ludowych Regionów Nadwiślańskich „Powiślaki” (Maciejowice, 04.06.2016 r.)
- Nagroda specjalna dla Kapeli Jana Kmity w 32. Ogólnopolskim Konkursie Tradycyjnego Tańca Ludowego w Trzcianie (Rzeszów, 14 - 16.10.2016 r.)
- stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2017 r.)
