Zamknij

Święta Łucja

Święta Łucja

13 grudnia wspominamy sycylijską chrześcijankę, która zginęła śmiercią męczeńską w IV wieku w Syrakuzach

13 grudnia wspominamy sycylijską chrześcijankę, która zginęła śmiercią męczeńską w IV wieku w Syrakuzach. Dawniej Łucja była jedną z najpopularniejszych świętych. Chociaż jest postacią historyczną, to wiedzę o jej życiu czerpiemy z żywotów świętych (najstarszy pochodzi z V wieku) i licznych legend. Wg nich żyła na przełomie III i IV wieku w Syrakuzach na Sycylii i tam zginęła śmiercią męczeńską 13 grudnia około roku 304. Jako młoda dziewczyna złożyła śluby czystości i rozdała swój majątek ubogim. Wzgardzony, rozzłoszczony narzeczony wydał ją namiestnikowi cesarza Dioklecjana, wielkiego prześladowcy chrześcijan, doprowadzając do jej uwięzienia i poddania torturom. Te jednak nie były w stanie wyrządzić jej żadnej krzywdy, nie udało się również zbrukać jej czystości. Legenda głosi, że zginęła dopiero od przebicia szyi mieczem (wg innej wersji – sztyletem).

Św. Łucja jest patronką Syrakuz, Sycylii i całej Italii, chorych dzieci, skruszonych prostytutek, ociemniałych a także wszystkich tych, którzy potrzebują dobrego wzroku: pisarzy, krawców, tkaczy, szwaczek, rolników. Wzywa się ją w przypadku bólu oczu, gardła, przy zakażeniach, krwotokach i biegunkach. W ikonografii jest przedstawiana w stroju rzymskiej kobiety z palmą męczeństwa w jednej ręce i z parą oczu na tacy w drugiej. Inne atrybuty to podwójny krzyż, świeczka, lampa, pochodnia, księga, miecz (często tkwiący
w szyi) albo sztylet.

W ludowej tradycji europejskiej dzień św. Łucji był również dniem narodzin słońca i światła. Data 13 grudnia przypadała w kalendarzu gregoriańskim 10 dni wcześniej niż w kalendarzu juliańskim. Dlatego też, mimo, że uroczystość w zreformowanym kalendarzu zapisana była 13 grudnia, w rzeczywistości odbywała się 23, czyli w zimowe przesilenie słońca. W całej Europie odbywały się w tym dniu uroczystości mające na celu powitanie słońca i nowego roku słonecznego. Miały one swoje korzenie w kulcie solarnym i jego dawnych obrzędach. Obrzędowość dnia świętej Łucji związana z datą zimowego przesilenia pochodzi z okresu sprzed reformy (czyli sprzed roku 1582), o czym świadczą przysłowia: Święta Łuca dnia przyrzuca, czy Na świętą Łucę noc się ze dniem tłuce. Najlepiej ślady dawnych obrzędów zachowały się dotychczas w krajach skandynawskich.

W polskiej tradycji ludowej uważano, że wigilia św. Łucji to czas wzmożonej aktywności czarownic. Wierzono, że kręcą się wtedy wokół domów i obejść i próbują zaszkodzić swoimi czarami. Aby się przed tym uchronić stosowano szereg różnych środków profilaktycznych i ochronnych. Kobiety i dzieci nie wychodziły z domu po zapadnięciu zmroku, aby nie narażać się na porwanie. Pilnowano niemowląt w kołyskach, aby czarownice nie wykradły ich i nie zamieniły na swojego krzyczącego po nocach, brzydkiego odmieńca. Na progach domów, ale także w stajniach i oborach wykładano ciernie i poświęcone zioła, a nad głowami krów wypowiadano cicho zaklęcia. W niektórych rejonach zwierzęta okadzano dymem z wianków święconych w oktawę Bożego Ciała lub wiązanek święconych w dniu Matki Boskiej Zielnej. Wszystko po to, by zabezpieczyć inwentarz przed działaniem złych mocy.

Ponieważ dzień św. Łucji był w świadomości ludowej momentem granicznym, przełomowym, to uważano go za dobry to wróżenia. Przepowiadano choćby pogodę na cały przyszły rok: na 12 łupin cebuli (lub do 12 miseczek) symbolizujących 12 miesięcy sypano sól, a w Boże Narodzenie sprawdzano, w których jest wilgotna. Miało to wskazywać, które miesiące będą deszczowe. Inny sposób to obserwacja pogody przez 12 kolejnych dni, aż do Bożego Narodzenia. Każdy dzień oznaczał jeden miesiąc – jaka pogoda była w danym dniu, taki zapowiadał się określony miesiąc. Znane są przysłowia o tym mówiące: Łucja głosi, jaką pogodę styczeń przynosi; od Łucji dni dwanaście policz sobie do wigilii, patrz na słońce i gwiazdy, a przepowiesz miesiąc każdy Dziewczęta wróżyły też o przyszłym zamążpójściu. W tym celu zrywały gałązkę wiśni i wkładały do wazonu z wodą. Jeśli zakwitła, był to znak zmiany stanu cywilnego. Inna wersja to wróżba z gałązki czereśni – jeśli włożona do wody zakwitła do święta Trzech Króli, to nadchodzący rok miał być szczęśliwy.

W niektórych rejonach obowiązywał w tym dniu zakaz pożyczania czegokolwiek, aby nie ubywało z domu. Poza tym, pożyczony przedmiot mógł zostać wykorzystany do rzucenia uroku. U Lasowiaków nie można było brać z komory ziarna, bo mogło utracić moc rodzenia i następny rok minąłby pod znakiem nieurodzaju.

Te wróżby i zwyczaje są podobne do tych, które zwyczajowo odprawiano w Wigilię Bożego Narodzenia, i które zamykały i jednocześnie rozpoczynały tradycyjny rok obrzędowy.

Dziś największą popularnością św. Łucja cieszy się w Szwecji, co jest o tyle dziwne, że obecnie jest to kraj protestancki, a Łucja jest świętą katolicką. W święto to wybiera się w konkursie najpiękniejszą dziewczynę, stroi się ją w długą białą suknię przepasaną czerwoną wstążką i w wianek z borówkowych gałązek, w którym tkwi siedem świeczek. Jest prowadzona w procesji przez miasto w otoczeniu druhen i druhów, śpiewających tradycyjną piosenkę o Łucji (Nadchodzi Łucja, rozpraszając ciemności zimowej nocy) na melodię neapolitańskiej pieśni Santa Lucia oraz kolędy. W całej Szwecji odbywają się wtedy liczne festyny i pokazy sztucznych ogni.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2014-2020

×

Drogi Użytkowniku!

Administratorem Twoich danych jest Muzeum Wsi Radomskiej z siedzibą przy ulicy Szydłowieckiej 30 w Radomiu, zarejestrowanym w Rejestrze Instytucji Kultury prowadzonym przez Samorząd Województwa Mazowieckiego pod numerem RIK/21/99 NIP 796-007-85-07.   Nasz e-mail to  muzeumwsi@muzeum-radom.pl, a numer telefonu 48 332 92 81. Z Inspektorem Ochrony Danych (IOD) skontaktujesz się mailem iod@rodo-radom.pl

Co do zasady Twoje dane zbieramy wyłącznie w celach związanych ze statutowymi zadaniami MUZEUM. Przetwarzamy Twoje dane zgodnie z prawem: w przypadku gdy przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na nas jako administratorze, wykonania umowy oraz gdy przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym. Zawsze prosimy Cię o podanie tylko takiego zakresu danych, jaki jest niezbędny do realizacji naszych celów:

gromadzenie zabytków w statutowo określonym zakresie; katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych zbiorów; przechowywanie gromadzonych zabytków, w warunkach zapewniających im właściwy stan zachowania i bezpieczeństwo, oraz magazynowanie ich w sposób dostępny do celów naukowych; zabezpieczanie i konserwację zbiorów oraz, w miarę możliwości, zabezpieczanie zabytków archeologicznych nieruchomych oraz innych nieruchomych obiektów kultury materialnej i przyrody; urządzanie wystaw stałych i czasowych; organizowanie badań i ekspedycji naukowych, w tym archeologicznych; prowadzenie działalności edukacyjnej; popieranie i prowadzenie działalności artystycznej i upowszechniającej kulturę; udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych; zapewnianie właściwych warunków zwiedzania oraz korzystania ze zbiorów i zgromadzonych informacji; prowadzenie działalności wydawniczej, prowadzenie strony www, w tym zakresie serwisów, które poprawiają jakość naszej pracy i poziom oferowanych usług.  

W trosce o bezpieczeństwo zasobów Muzeum informujemy Cię, że będziemy monitorować siedzibę Muzeum z poszanowaniem Twojej ochrony do prywatności. W tym wypadku będziemy działać w oparciu o przepisy prawa i w celu wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym.

Nie będziemy przekazywać Twoich danych poza Polskę, ale możemy udostępnić je podmiotom, które wspierają nas wypełnianiu naszych zadań. Działamy w tym przypadku w celu wypełnienia obowiązków prawnych, które na nas spoczywają oraz w związku z wykonaniem zadań realizowanych w interesie publicznym.

Twoje dane będziemy przetwarzać w oparciu o przepisy prawa obowiązujące w naszym kraju, tak długo, jak przetwarzanie jest  niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na nas jako administratorze; także w związku z realizacją zadań publicznych oraz do momentu ustania przetwarzania w celach planowania związanego z organizacją funkcjonowania Muzeum.

Przysługuje Ci prawo do żądania dostępu do swoich danych osobowych, ich sprostowania, ograniczenia przetwarzania oraz, w zależności od podstawy przetwarzania danych osobowych, także prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania oraz prawo do ich przenoszenia i usunięcia.

Jeżeli przetwarzanie danych odbywa się na podstawie zgody, masz prawo do cofnięcia tej zgody w dowolnym momencie, jednak bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem.

Przysługuje Ci również prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego, którym jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa, gdy uznasz, że przetwarzanie Twoich danych osobowych narusza przepisy prawa.

Podanie danych osobowych jest obligatoryjne w oparciu o przepisy prawa; w pozostałym zakresie dobrowolne, ale odmowa ich podania może uniemożliwić podjęcie współpracy, realizację umowy czy usługi.

Szczegółowe zasady ochrony Twojej prywatności znajdują się w naszej Polityce Prywatności i Polityce Cookies.

Administrator Danych Osobowych .