Zamknij

O rzadkości wśród kapliczek wizerunku Zmartwychwstałego Chrystusa na przykładzie radomskiego pomnika Jezusa Miłosiernego

O rzadkości wśród kapliczek wizerunku Zmartwychwstałego Chrystusa na przykładzie radomskiego pomnika Jezusa Miłosiernego

Kwiecień jest najczęściej tym miesiącem w liturgii kościoła katolickiego, kiedy świętowana jest Wielkanoc odwołująca się do tajemnicy zmartwychwstania Chrystusa. Czas ten wiąże się z częstym obcowaniem z wizerunkiem Jezusa, który po trzech dniach przebywania w grobie powstał z martwych i objawił się wybranym uczniom.

Kwiecień jest najczęściej tym miesiącem w liturgii kościoła katolickiego, kiedy świętowana jest Wielkanoc odwołująca się do tajemnicy zmartwychwstania Chrystusa. Czas ten wiąże się z częstym obcowaniem z wizerunkiem Jezusa, który po trzech dniach przebywania w grobie powstał z martwych i objawił się wybranym uczniom. W świątyniach, czy choćby na świątecznych kartkach widzimy osobę Syna Bożego wychodzącego z grobu ze sztandarem krzyża w ręce, czy też towarzyszącego Apostołom w swej ludzkiej postaci noszącej znamiona męki. Wizerunek zmartwychwstałego Chrystusa, jak się okazuje, jest niezwykle rzadkim wizerunkiem w tak licznych w naszym rodzimym pejzażu kapliczek i figur przydrożnych. Gdzie by nie spojrzeć podobne obiekty małej architektury sakralnej mają przede wszystkim charakter pasyjny (odwołują się do momentu samej męki i śmierci Jezusa), bądź ukazują ikonografię maryjną lub świętych Pańskich. Powyższy stan rzeczy zaczął ulegać powolnym zmianom od czasu zdobycia niesłychanej popularności przez wizerunek Chrystusa Miłosiernego, znany powszechnie jako obraz „Jezu ufam Tobie”. Wprawdzie w czasach „przed św. Faustyną” wizerunki Chrystusa zmartwychwstałego w postaci figur Serca Jezusowego zaczęły pojawiać się na ziemiach polskich w większej ilości (od początków XX w.[i]), ale wyobrażenia stricte paschalne – takie które wprost odzwierciedlałyby oblicze Zbawiciela, który ukazał się swym zatrwożonym uczniom pozdrawiając ich słowami „Pokój wam!” (J, 20, 19) w obiektach małej architektury sakralnej nie występowały[ii]. Dopiero popularność wizerunku czczonego w krakowskich Łagiewnikach wydatnie wpłynęła na zmianę tego stanu. Trzeba jednak powiedzieć, że coraz liczniej pojawiające się we wnękach kapliczek obrazki „Jezu ufam Tobie” są wyrobami seryjnymi, o nikłej, czy wręcz żadnej wartości artystycznej. Spośród obiektów zawierających tego typu ikonografię zdecydowanie wyróżnia się jeden szczególny.

Jest nim spiżowy pomnik Jezusa Miłosiernego, znajdujący się w Radomiu na placu przed kościołem pw. Matki Bożej Miłosierdzia na osiedlu XV-lecia. Obiekt ten istnieje wprawdzie dopiero dekadę, ale jest niezwykle interesujący, co wynika z tego, że w jego przypadku mamy do czynienia z transpozycją obrazu w rzeźbę[iii]. Obrazem tym jest właśnie wspominany we wstępie wizerunek „Jezu ufam Tobie”, o którym powiedzieć trzeba, że w ciągu ostatniego półwiecza dosłownie podbił świat. Wszędzie, gdziekolwiek na Ziemi znajdują się katolicy, tam towarzyszy im Chrystus w postaci tego obrazu. Dla nas Polaków szczególną chlubą powinno być to, że miejscem powstania tego przedstawienia Jezusa Paschalnego jest nasza ojczyzna. Chrystus w ikonografii utrwalonej na obrazach „Jezu ufam Tobie” objawiony został św. siostrze Marii Faustynie Kowalskiej (1905-1938)[iv]. Pierwowzór przedstawienia Jezusa Miłosiernego namalowany został pod kierunkiem św. Faustyny w 1934 r. przez Eugeniusza Kazimirowskiego[v]. Radomski pomnik wzorowany jest wprawdzie na 10 lat późniejszym i o wiele bardziej rozpowszechnionym obrazie „Jezu ufam Tobie” z krakowskich Łagiewnik autorstwa Adolfa Hyły, ale oba wizerunki tak naprawdę różnią się jedynie drobnymi szczegółami i są tożsame co do istoty ukazanego Chrystusa.

Wracając do rzeźby sprzed radomskiego kościoła na osiedlu XV-lecia warto na początku zauważyć jeden istotny fakt. Mianowicie pojawienie się w tym miejscu, nad Potokiem Północnym, figury Chrystusa z obrazu objawionego św. Faustynie nie jest dziełem przypadku. Mamy bowiem tym samym obok siebie dwa wizerunki: Miłosiernej Matki i Miłosiernego Syna. Co więcej oryginały obydwu przedstawień znajdują się w jednym mieście – Wilnie. Obraz Matki Bożej Miłosierdzia umieszczony jest w Ostrej Bramie, zaś pierwszy i jedyny namalowany pod kierunkiem św. Faustyny wizerunek „Jezu ufam Tobie” zdobi wileński kościół św. Trójcy.

Autorem radomskiej figury Jezusa Miłosiernego jest urodzony w 1960 r. znany rzeźbiarz Karol Badyna, absolwent i profesor Wydziału Rzeźby krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Jest on twórcą licznych rzeźb o tematyce sakralnej, autorem wystroju plastycznego wielu świątyń[vi]. Radomski pomnik Jezusa Miłosiernego nie jest pierwszym w jego dorobku – podobne figury tego autora znajdują się m.in. w Stąporkowie, Niekrasowie i Godziszowie oraz we wnętrzu kościoła św. Rafała Kalinowskiego na radomskim Ustroniu. Badyna w Radomiu ponadto wykonał jeszcze między innymi: spiżowe epitafia biskupów radomskich Edwarda Materskiego (1923-2012) i Zygmunta Zimowskiego (1949-2016), umieszczone w kaplicy Matki Bożej Częstochowskiej w katedrze; rzeźbę „stolik” prof. Leszka Kołakowskiego z Placu Konstytucji 3 Maja oraz – o czym zapewne wie niewiele radomian – replikę rzeźby „Anioła Ciszy” zdobiącą nagrobek Konstantego Mireckiego w głównej alei cmentarza przy ul. Limanowskiego.

Pomysłodawcą powstania w Radomiu pomnika Jezusa Miłosiernego, jak podaje sam twórca rzeźby, był bp Zygmunt Zimowski. Inicjatywa zrodziła się w 2008 r., podczas uroczystości odpustowej na XV-leciu. Koordynatorem wszelkich prac związanych ze zbiórką funduszy na pomnik i jego wzniesieniem był proboszcz tutejszej parafii ks. prał. Wiesław Taraska[vii]. Przedsięwzięcie wsparło liczne grono osób – czcicieli Bożego miłosierdzia. Odsłonięcie figury odbyło się w święto Miłosierdzia Bożego 19 kwietnia 2009 r. Jej poświęcenia dokonał bp Zimowski[viii].

Rzeźba umieszczona jest na trzystopniowym podium osiągającym około 180 cm wysokości. Najniższy stopień obłożony jest brązowym, polerowanym granitem, pozostałe dwa podobnym materiałem koloru szarego. We froncie środkowego segmentu przytwierdzone są mosiężne litery tworzące napis: „JEZU UFAM TOBIE”. Najwyższy segment posiada wielkość dostosowaną do powierzchni podstawy rzeźby. Spiżowa postać Chrystusa odwzorowuje, jak już wspomniano, obraz autorstwa A. Hyły. Sam posąg posiada około 2,5 m wysokości[ix].

Przyglądając się pomnikowi i niejako konfrontując go ze znanym nam obrazem, łatwo dostrzec pewne różnice pomiędzy nimi. Otóż na obrazie postać Jezusa jaśnieje na tle ciemnego wnętrza. Na pomniku zaś mamy do czynienia z przeciwną grą barw. Sama natura brązowego odlewu sprawia, że figura Jezusa jest ciemna, bliska wręcz czerni i widzimy Go na dużo jaśniejszym tle – czy to szarych garaży, czy też błękitu nieba. Postać Jezusa na pomniku nie posiada też widocznych świetlistych promieni. Choć w sposób uproszczony i symboliczny, jednak autor rzeźby ukazał ów niełatwy plastycznie element ikonografii. Gdy znajdziemy się na wprost posągu zauważymy, że fałdy szat Chrystusa, rozchodząc się od piersi w dół, układają się na podobieństwo promieni łaski, wydobywających się z serca Jezusa[x].

Dużym walorem przeniesienia „płaskiego” obrazu w przestrzeń „3D” jest uwydatnienie ruchu Chrystusa. Dynamika Zbawiciela widziana jest najlepiej gdy przyjrzymy Mu się z boku i tyłu. Widzimy wówczas żywą postać Zmartwychwstałego, który zmierza śmiałym krokiem w stronę wspólnoty wiernych – co symbolizuje ustawienie rzeźby skośnie do samego placu - w kierunku drzwi świątyni. Pomysłodawcy i autor rzeźby chcieli zapewne przekazać w ten sposób, że to kościół – ten fizyczny, jako budowla, - i ten duchowy, jako wspólnota wiernych, jest miejscem gdzie gromadzi się pełnia łask płynących z przebitego Serca Jezusa. Że to przede wszystkim Kościół jest miejscem, gdzie Chrystus błogosławi ludziom gestem uniesionej prawej ręki[xi].

Polacy, jako naród przez większość ostatnich stuleci stale znajdujący się pod presją silniejszych sąsiadów, pozbawieni wolności i swobód obywatelskich, szczególnym nabożeństwem obejmowali pasyjne przedstawienia udręczonego Chrystusa. W obliczu Męki i śmierci Jezusa odnajdywali swe własne losy. Jego błagali o pomoc i wytrwanie w niedoli. Nic więc dziwnego, że to właśnie takie wyobrażenia Zbawiciela w zdecydowanej większości spotkać można pośród niezliczonych przydrożnych kapliczek, figur i krzyży. Dziś, kiedy śmiało możemy powiedzieć, że jesteśmy wolni, wydaje się, że proporcje czci oddawanej Chrystusowi powinny skłaniać się bardziej do Jego wizerunków Paschalnych. Tym bardziej, że to z naszej ojczyzny wyszedł na świat i zawojował go wizerunek Chrystusa Miłosiernego w postaci obrazu „Jezu ufam Tobie”. Czy tak stanie się w rzeczywistości? Pomnik sprzed radomskiego kościoła na XV-leciu pozwala sądzić, że nie jest to wykluczone.



[i] Porównaj np. P. Puton, O dwóch kapliczkach Najświętszego Serca Jezusa w Radomiu: http://www.muzeum-radom.pl/turystyka/zabytki/o-dwoch-kapliczkach-najswietszego-serca-jezusa-w-radomiu/2105 [dostęp: 16.04.2018 r.]. Patrz więcej: T. Czerwiński, Kapliczki i krzyże przydrożne w Polsce, Warszawa 2012, s. 198-200.

[ii] Jednym z ciekawszych w tym kontekście współczesnych obiektów jest rzeźba Chrystusa paschalnego z 2010 r., znajdująca się na cmentarzu w Jedlińsku.

[iii] S.Z. Kamieński, Figura Chrystusa Miłosiernego przed kościołem przy ul. Miłej, czyli o transpozycji obrazu na formę rzeźbiarską. O radomskiej rzeźbie pomnikowej (część trzynasta), „Miesięcznik Prowincjonalny”, 2011, nr 1, s. 6-8.

[iv] Patrz więcej: G. Górny, J. Rosikoń, Ufam. Śladami świętej siostry Faustyny, Warszawa 2014.

[v] Wizerunek ten objawił św. Faustynie sam Chrystus podczas widzenia w celi klasztornej w Płocku, dnia 22 lutego 1931 r. Mistyczka w swym „Dzienniczku” zanotowała: Wieczorem, kiedy byłam w celi ujrzałam Pana Jezusa ubranego w szacie białej. Jedna ręka wzniesiona do błogosławieństwa, a druga dotykała szaty na piersiach. Z uchylenia szaty na piersiach wychodziły dwa wielkie promienie, jeden czerwony, a drugi blady. (…) Po chwili powiedział mi Jezus: „Wymaluj obraz według rysunku, który widzisz, z podpisem: Jezu, ufam Tobie. Pragnę, aby ten obraz czczono najpierw w kaplicy waszej i na całym świecie” (Dz. 47).

[vi] Ze „świeckiego” dorobku Badyny warto wymienić np. rzeźby Jana Karskiego z Waszyngtonu, Nowego Jorku, Tel Awiwu, Kielc i Łodzi. Wykonał pomnik Artura Rubinsteina w siedzibie ONZ, Fryderyka Chopina w Singapurze, czy marszałka Józefa Piłsudskiego z córkami w Sulejówku.

[vii] Cegiełka na figurę Jezusa Miłosiernego przy ośrodku kultu Matki Bożego Miłosierdzia w Radomiu.

[viii] Z. Niemirski, Ufam Tobie. Poświęcenie figury Jezusa Miłosiernego, „AVE Gość Radomski”, 2009, Nr 16, s. I.

[ix] Inwentaryzacja własna: 9 VII 2010 r.

[x] Patrz więcej: S.Z. Kamieński, dz. cyt.

[xi] P. Puton, Pomnik Jezusa Miłosiernego. (Ulice, skwery, zaułki...), „Królowa Świata”, 2015, nr 4. s. 21.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2014-2020

×

Drogi Użytkowniku!

Administratorem Twoich danych jest Muzeum Wsi Radomskiej z siedzibą przy ulicy Szydłowieckiej 30 w Radomiu, zarejestrowanym w Rejestrze Instytucji Kultury prowadzonym przez Samorząd Województwa Mazowieckiego pod numerem RIK/21/99 NIP 796-007-85-07.   Nasz e-mail to  muzeumwsi@muzeum-radom.pl, a numer telefonu 48 332 92 81. Z Inspektorem Ochrony Danych (IOD) skontaktujesz się mailem iod@rodo-radom.pl

Co do zasady Twoje dane zbieramy wyłącznie w celach związanych ze statutowymi zadaniami MUZEUM. Przetwarzamy Twoje dane zgodnie z prawem: w przypadku gdy przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na nas jako administratorze, wykonania umowy oraz gdy przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym. Zawsze prosimy Cię o podanie tylko takiego zakresu danych, jaki jest niezbędny do realizacji naszych celów:

gromadzenie zabytków w statutowo określonym zakresie; katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych zbiorów; przechowywanie gromadzonych zabytków, w warunkach zapewniających im właściwy stan zachowania i bezpieczeństwo, oraz magazynowanie ich w sposób dostępny do celów naukowych; zabezpieczanie i konserwację zbiorów oraz, w miarę możliwości, zabezpieczanie zabytków archeologicznych nieruchomych oraz innych nieruchomych obiektów kultury materialnej i przyrody; urządzanie wystaw stałych i czasowych; organizowanie badań i ekspedycji naukowych, w tym archeologicznych; prowadzenie działalności edukacyjnej; popieranie i prowadzenie działalności artystycznej i upowszechniającej kulturę; udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych; zapewnianie właściwych warunków zwiedzania oraz korzystania ze zbiorów i zgromadzonych informacji; prowadzenie działalności wydawniczej, prowadzenie strony www, w tym zakresie serwisów, które poprawiają jakość naszej pracy i poziom oferowanych usług.  

W trosce o bezpieczeństwo zasobów Muzeum informujemy Cię, że będziemy monitorować siedzibę Muzeum z poszanowaniem Twojej ochrony do prywatności. W tym wypadku będziemy działać w oparciu o przepisy prawa i w celu wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym.

Nie będziemy przekazywać Twoich danych poza Polskę, ale możemy udostępnić je podmiotom, które wspierają nas wypełnianiu naszych zadań. Działamy w tym przypadku w celu wypełnienia obowiązków prawnych, które na nas spoczywają oraz w związku z wykonaniem zadań realizowanych w interesie publicznym.

Twoje dane będziemy przetwarzać w oparciu o przepisy prawa obowiązujące w naszym kraju, tak długo, jak przetwarzanie jest  niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na nas jako administratorze; także w związku z realizacją zadań publicznych oraz do momentu ustania przetwarzania w celach planowania związanego z organizacją funkcjonowania Muzeum.

Przysługuje Ci prawo do żądania dostępu do swoich danych osobowych, ich sprostowania, ograniczenia przetwarzania oraz, w zależności od podstawy przetwarzania danych osobowych, także prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania oraz prawo do ich przenoszenia i usunięcia.

Jeżeli przetwarzanie danych odbywa się na podstawie zgody, masz prawo do cofnięcia tej zgody w dowolnym momencie, jednak bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem.

Przysługuje Ci również prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego, którym jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa, gdy uznasz, że przetwarzanie Twoich danych osobowych narusza przepisy prawa.

Podanie danych osobowych jest obligatoryjne w oparciu o przepisy prawa; w pozostałym zakresie dobrowolne, ale odmowa ich podania może uniemożliwić podjęcie współpracy, realizację umowy czy usługi.

Szczegółowe zasady ochrony Twojej prywatności znajdują się w naszej Polityce Prywatności i Polityce Cookies.

Administrator Danych Osobowych .