Zamknij

Narodowe Tańce Polskie. Malarstwo Katarzyny Chodoń

Narodowe Tańce Polskie. Malarstwo Katarzyny Chodoń

Wystawa prezentowana była od 17 maja do 30 czerwca 2015 r. w Domu Ludowym z Jedlni-Poświętnego.

W 2011 r. Polska ratyfikowała konwencje UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Uznano za nie praktyki, wyobrażenia, przekazy, wiedzę i umiejętności przekazywane z pokolenia na pokolenie, stale odtwarzane przez wspólnoty i grupy w ich relacjach z otoczeniem, oddziaływaniem przyrody i historią. Zapewnia poszanowanie tożsamości i ciągłości, przyczyniając się do wzrostu różnorodności kulturowej oraz ludzkiej kreatywności.

Jedną z takich umiejętności jest taniec. Zasób tańców w tradycyjnym środowisku wiejskim bywał zazwyczaj ograniczony, mocno ustabilizowany i dobrze znany całej zbiorowości. Mogły minąć całe lata zanim nastąpiły w nim jakieś widoczne przeobrażenia. Bywało, że mimo upływu czasu nie poddawał się zasadniczym wpływom i zmianom. Odtwarzano wiec te same wzory pomimo tego, że zróżnicowaniu mogły ulegać pewne cechy drugorzędne, ozdobniki tańca inicjowane przez indywidualnych tancerzy, w zależności od ich uzdolnień, fantazji, temperamentu, osobowości.

Podobnie, jak w przypadku wielu innych wartości dziedzictwa taniec jest zróżnicowany regionalnie. Wspólnym mianownikiem dla tańca w radomskiem jest dominujący rytm mazurkowy. Tańce wykonywane są parami, wśród innych par tańczących przeważnie na okrągło – wirowo jako mazurki i oberki, okrąglaki, owijaki i kujawiaki. Tańczy się je z rozmachem i lekkością, które nie pozwalają domyślać się obserwatorowi jak ciężki strój, wykonany z samodziałowej wełny mają na sobie tancerki. Taniec, mimo szybkiego tempa odbywa się równo i gładko, tak, że szklanka z woda utrzymałaby się na głowie tancerza podczas wirowania. Pauzy w tańcu przeznaczone są wyłącznie na śpiew. Tancerz–dobry śpiewak często staje przed kapela i intonuje melodię, która zamawia do tańca. Muzykant po wysłuchaniu melodii wychwytuje nutę, a pary ruszają do tańca, wirując dookoła izby. W okolicy Iłży i Lipska pary tańczą w obrotach głównie mazurki, oberki, polki i taniec par jedna za drugą – chodzony. Zmieniają się tylko niezliczone melodie o rytmach trójdzielnych i parzystych, przyjmując rozmaite nazwy. Nazwy te pochodzą albo od nazwiska muzykanta, który je rozpowszechniła, albo od zawodu. Dzięki temu łatwe jest porozumienie pomiędzy tancerzem a muzykami: tancerze wiedza jak nazwać taniec, który chcą zamówić, a muzykant od razu wie, którego oberka, okrąglaka czy polkę ma grać. Charakterystycznego oberka tańczy się w parach, które ustawiają się naprzeciw siebie i trzymają ujęciem zamkniętym, ujmują się nawzajem w talii. Obracają się w tańcu, jakiś czas w jedna, to znów w druga stronę, wirując dookoła miejsca, w którym odbywa się taniec. Jest to taniec utrzymany w takcie 3/8 w tempie bardzo żywym.

Wystawa „Narodowe Tańce Polskie” prezentuje znaczący fragment naszego dziedzictwa niematerialnego. Prace autorstwa Katarzyny Chodoń, przedstawiają taniec: ruch, choreografię, dynamikę. Tematem wiodącym ekspozycji jest ukazanie tańców narodowych, tych które wywodzą się z tradycyjnych tańców ludowych z całej Polski, ale w toku ewaluacji daleko odbiegły od pierwowzoru, trafiając z desek wiejskich potańcówek na parkiety salonów.

Krakowiak to żywy, polski taniec ludowy z okolic Krakowa, w metrum 2/4 i w charakterystycznym, synkopowanym rytmie. Nazwa tańca pochodzi z XVIII wieku i odnosiła się do grupy tańców posiadających własne lokalne nazwy: mijany, dreptany, ścigany, skalmierzak, przebiegany.

Polonez nazywany pierwotnie chodzonym to taniec dworski, choć jego korzenie tkwią w muzyce ludowej. Dostojny, raczej powolny, akcent na raz, metrum 3/4, tempo umiarkowane i jednostajne.

Mazur – pochodzi z Mazowsza. Metrum 3/4 lub 3/8, dużo rytmów punktowanych, akcenty często na słabych częściach taktów. Szybki i żywy, z akcentowanym podskokiem.

Oberek zwany też obertasem, to najszybszy z tańców narodowych. Bardzo szybki, w drobnych wartościach rytmicznych, wesoły, żywy, metrum 3/8.

Kujawiak wywodzący się z Kujaw, wykonywany powolnie w metrum 3/4. Jego melodia utrzymana jest najczęściej w tonacji molowej.

Zamierzeniem autorki prac była dwutorowa prezentacja tańca; z jednej strony pokazując pierwowzór ludyczny, z drugiej salonową wersje tego samego tańca. Uważna obserwacja obrazów pozwala na dostrzeżenie różnic, przejawiających się nie tylko w stroju czy tle, ale przede wszystkim w wykonaniu. Taniec wiejski jest bezpośredni, mocny, dynamiczny tymczasem w wersji salonowej widoczna jest lekkość, skoczność, a dystans pomiędzy partnerami jest zdecydowanie większy. Trzeba tu dodać, że odtworzenia tańców w wersji salonowej jest zdecydowanie trudniejsze niż ludowych. Wynika to choćby z faktu, że tradycyjny taniec częściej bywał inspiracją dla wielu znakomitych twórców, jak choćby Włodzimierza Tetmajera, Jacka Malczewskiego czy Józefa Chełmońskiego. Taniec salonowy nieczęsto natomiast bywał odtwarzany. Warto docenić wysiłek artystki, która w poszukiwaniu wiedzy i inspiracji, przed przystąpieniem do pracy nad obrazami tańców salonowych, sięgnęła po wytyczne do turniejów przygotowane przez CIOFF oraz brała udział w próbach Zespołu Pieśni i Tańca Uniwersytetu Jagiellońskiego „Słowianki”.

Autorka prezentuje także obrazy, których tematyka inspirowana jest tradycją ludową, tworząc wielobarwną kronikę tańca i wariacji na jego temat, ale także zapraszając nas do odwiedzenia fascynującego świata dawnych zabaw, uchwyconych w ruchu elementów strojów oraz prac domowych. Prace związane z typowo kobiecymi czynnościami, takimi jak tkanie, przędzenie, hafciarstwo, wycinankarstwo nabierają w malarstwie Katarzyny Chodoń ogromnej dynamiki, dzięki zastosowanemu przez autorkę manewrowi pokazania ich jako studium rąk w trakcie wykonywanej czynności.

Katarzyna Chodoń, z wykształcenia geolog, z zamiłowanie i pasji malarka. Swoje zainteresowania kulturą ludową realizuje śpiewając, tańcząc, a przede wszystkim malując, tworząc swoistą kronikę będącą wypadkową pasji i inspiracji. Twórczość jest dla Niej kluczem do wolności wewnętrznej i samorealizacji.

Pozwolę sobie zaprosić do zwiedzania wystawy słowami autorki prezentowanych na niej prac: „Pozwólcie się Państwo poprowadzić korowodem Narodowych Tańców Polskich - od spokojnego kujawiaka, przez siarczystego oberka, dostojnego poloneza, żywego mazura, kończąc z przytupem na zamaszystym krakowiaku”.

msz

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2014-2020

×

Drogi Użytkowniku!

Administratorem Twoich danych jest Muzeum Wsi Radomskiej z siedzibą przy ulicy Szydłowieckiej 30 w Radomiu, zarejestrowanym w Rejestrze Instytucji Kultury prowadzonym przez Samorząd Województwa Mazowieckiego pod numerem RIK/21/99 NIP 796-007-85-07.   Nasz e-mail to  muzeumwsi@muzeum-radom.pl, a numer telefonu 48 332 92 81. Z Inspektorem Ochrony Danych (IOD) skontaktujesz się mailem iod@rodo-radom.pl

Co do zasady Twoje dane zbieramy wyłącznie w celach związanych ze statutowymi zadaniami MUZEUM. Przetwarzamy Twoje dane zgodnie z prawem: w przypadku gdy przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na nas jako administratorze, wykonania umowy oraz gdy przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym. Zawsze prosimy Cię o podanie tylko takiego zakresu danych, jaki jest niezbędny do realizacji naszych celów:

gromadzenie zabytków w statutowo określonym zakresie; katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych zbiorów; przechowywanie gromadzonych zabytków, w warunkach zapewniających im właściwy stan zachowania i bezpieczeństwo, oraz magazynowanie ich w sposób dostępny do celów naukowych; zabezpieczanie i konserwację zbiorów oraz, w miarę możliwości, zabezpieczanie zabytków archeologicznych nieruchomych oraz innych nieruchomych obiektów kultury materialnej i przyrody; urządzanie wystaw stałych i czasowych; organizowanie badań i ekspedycji naukowych, w tym archeologicznych; prowadzenie działalności edukacyjnej; popieranie i prowadzenie działalności artystycznej i upowszechniającej kulturę; udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych; zapewnianie właściwych warunków zwiedzania oraz korzystania ze zbiorów i zgromadzonych informacji; prowadzenie działalności wydawniczej, prowadzenie strony www, w tym zakresie serwisów, które poprawiają jakość naszej pracy i poziom oferowanych usług.  

W trosce o bezpieczeństwo zasobów Muzeum informujemy Cię, że będziemy monitorować siedzibę Muzeum z poszanowaniem Twojej ochrony do prywatności. W tym wypadku będziemy działać w oparciu o przepisy prawa i w celu wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym.

Nie będziemy przekazywać Twoich danych poza Polskę, ale możemy udostępnić je podmiotom, które wspierają nas wypełnianiu naszych zadań. Działamy w tym przypadku w celu wypełnienia obowiązków prawnych, które na nas spoczywają oraz w związku z wykonaniem zadań realizowanych w interesie publicznym.

Twoje dane będziemy przetwarzać w oparciu o przepisy prawa obowiązujące w naszym kraju, tak długo, jak przetwarzanie jest  niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na nas jako administratorze; także w związku z realizacją zadań publicznych oraz do momentu ustania przetwarzania w celach planowania związanego z organizacją funkcjonowania Muzeum.

Przysługuje Ci prawo do żądania dostępu do swoich danych osobowych, ich sprostowania, ograniczenia przetwarzania oraz, w zależności od podstawy przetwarzania danych osobowych, także prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania oraz prawo do ich przenoszenia i usunięcia.

Jeżeli przetwarzanie danych odbywa się na podstawie zgody, masz prawo do cofnięcia tej zgody w dowolnym momencie, jednak bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem.

Przysługuje Ci również prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego, którym jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa, gdy uznasz, że przetwarzanie Twoich danych osobowych narusza przepisy prawa.

Podanie danych osobowych jest obligatoryjne w oparciu o przepisy prawa; w pozostałym zakresie dobrowolne, ale odmowa ich podania może uniemożliwić podjęcie współpracy, realizację umowy czy usługi.

Szczegółowe zasady ochrony Twojej prywatności znajdują się w naszej Polityce Prywatności i Polityce Cookies.

Administrator Danych Osobowych .